Burn-out voorkomen begint bij de baas. Een gewaagde stelling. Want ben je hier als werkgever echt als eerste verantwoordelijk voor? Of is de medewerker dat zelf? Vooropgesteld: niemand wil in een burn-out terechtkomen. En voorkomen is beter dan genezen, niet alleen voor degene die het overkomt, maar natuurlijk ook voor de rest van je team en je hele organisatie. Of preventie nu echt begint bij jou als baas is daarom niet interessant. Wat er toe doet, is dat je als werkgever alles in het werk stelt om een gezonde en veilige werkomgeving en -cultuur te creëren waarin burn-outs hopelijk verleden tijd zijn. Hoe je dit aanpakt, lees je in dit artikel. 

Wat is een burn-out?

We denken allemaal wel te weten wat een burn-out is. Maar niemand kan er precies de vinger op leggen. Feit is dat een burn-out complex is en veel meer omvat dan tijdelijk te veel stress op het werk hebben of overspannen zijn. Het is een toestand die wordt gekenmerkt door extreme vermoeidheid, cynisme en slechte prestaties. De oorzaken zijn uiteenlopend, maar meestal gerelateerd aan constante stress op het werk, waardoor werknemers zich overwerkt en mentaal uitgeput voelen. Naast te veel werk kunnen ook een gebrek aan controle over het werk en onvoldoende steun van collega's en leidinggevenden een rol spelen in het ontstaan van burn-outs. Werknemers met een burn-out voelen zich vaak ongeschikt voor de job en niet in staat om te presteren zoals vereist.

Vóór de jaren 70 van de vorige eeuw bestond burn-out niet. Althans, het fenomeen had nog geen naam. De term 'burn-out' werd voor het eerst gebruikt door de Amerikaanse psychotherapeut Herbert Freudenberger in 1974. Hij beschreef burn-out als een toestand van emotionele uitputting, vermoeidheid en verminderde prestaties bij professionals in de gezondheidszorg. Later werd de term breder gebruikt om een soortgelijke toestand bij werknemers in andere beroepen te beschrijven.

Sindsdien is het begrip burn-out steeds bekender geworden en wordt het wereldwijd erkend als een serieuze aandoening die van invloed is op zowel de mentale gezondheid van werknemers als de productiviteit van organisaties. Een burn-out heeft enorme gevolgen voor degene die eraan lijdt, niet alleen fysiek maar ook mentaal in de vorm van depressies en/of angststoornissen.

Wat zeggen de cijfers?

De laatste jaren lijden steeds meer mensen aan het burn-outsyndroom. In 2022 liep 28,5% van de Belgische werknemers risico op een burn-out, zo blijkt uit onderzoek van Securex en KU Leuven. Uit deze studie blijkt ook dat het aantal medewerkers met een ernstig risico op burn-out de afgelopen jaren (sinds 2018- 2019) met 61,4% gestegen is. 

Wat zijn de signalen van een burn-out?

Burn-out bij werknemers voorkomen begint bij het herkennen van de juiste signalen. Deze zijn niet altijd even duidelijk en kunnen uiteenlopen. Je kunt de signalen globaal verdelen in drie categorieën: fysiek, psychologisch en gedragsmatig.

Fysieke signalen van een burn-out kunnen zijn:

  • vermoeidheid en uitputting
  • slapeloosheid of juist overmatig slapen
  • hoofdpijn, spierpijn of andere lichamelijke klachten
  • verminderde weerstand tegen ziektes
  • veranderingen in eetlust of gewicht
  • duizeligheid of hartkloppingen

Psychologische signalen van een burn-out kunnen zijn:

  • depressie, gevoelens van hopeloosheid of machteloosheid
  • angstgevoelens of paniekaanvallen
  • geheugen- en concentratieproblemen
  • verlies van motivatie of interesse in werk en andere activiteiten
  • cynisme of negativiteit
  • lage zelfwaardering of zelfvertrouwen

Gedragsmatige signalen van een burn-out kunnen zijn:

  • regelmatig afwezig van het werk
  • verhoogd alcohol- of drugsgebruik
  • sociale isolatie
  • verminderde productiviteit
  • verhoogde prikkelbaarheid of conflicten met collega's
  • veranderingen in slaap- en eetgewoonten

Wees als werkgever alert op deze signalen. Verandert een medewerker van gemotiveerd en vrolijk naar cynisch en prikkelbaar? Of meldt iemand zich steeds in snel opeenvolgende korte periodes ziek? Neem dit dan serieus en ga in gesprek om te achterhalen wat er speelt. 

Burn-out begint bij de baas: dit is je rol als werkgever

Burn-outpreventie vanuit werkgevers is cruciaal. Wil je werkstress verminderen en verzuim verlagen? Er zijn verschillende manieren waarop je dit kunt aanpakken.

1. Bevorder een gezonde werkcultuur

Het bevorderen van een gezonde werkcultuur is allereerst van groot belang. Denk hierbij niet alleen aan fruit op de werkvloer en korting op een sportabonnement. Het betekent dat je een motiverend welzijnsprogramma introduceert en ervoor zorgt dat medewerkers zich betrokken en gewaardeerd voelen op het werk. Open communicatie, respect en samenwerking staan hierbij centraal.

2. Vergroot de autonomie van werknemers

Autonomie betekent dat werknemers zeggenschap hebben over hun werk en vrij zijn om beslissingen te nemen over hun taken en verantwoordelijkheden. Geef medewerkers voldoende verantwoordelijkheid en vrijheid in de uitvoering van hun taken en betrek ze bij de besluitvorming binnen de organisatie.

3. Faciliteer een goede werk-privébalans

Ook het faciliteren van een goede werk-privébalans kan helpen bij het voorkomen van burn-out. Denk aan het aanbieden van flexibele werkuren, het stimuleren van thuiswerken of het scheppen van een cultuur waarin het nemen van vakantie en vrije tijd wordt aangemoedigd en gewaardeerd. Daarnaast kun je technologie inzetten om de werk-privébalans van werknemers te ondersteunen. Probeer het gebruik van communicatietools buiten werktijden bijvoorbeeld te beperken, of introduceer digitale hulpmiddelen zoals stressmanagement-apps. Tenslotte is het natuurlijk van groot belang dat leidinggevenden het juiste voorbeeld geven en zelf ook een goede werk-privébalans nastreven. 

4. Stimuleer groei en ontwikkeling

Het stimuleren van groei en ontwikkeling bij werknemers kan helpen bij het voorkomen van een burn-out. Het daagt werknemers uit en motiveert hen om zichzelf te verbeteren en nieuwe vaardigheden en kennis te verwerven. Dit leidt tot een gevoel van voldoening en betrokkenheid bij het werk.

Als werkgever kun je werknemers de mogelijkheid bieden om zich te ontwikkelen door middel van training, opleiding en coaching. Moedig ze aan om nieuwe uitdagingen aan te gaan en te experimenteren met nieuwe ideeën en technologieën.

Het stimuleren van groei en ontwikkeling bij werknemers heeft niet alleen voordelen voor werknemers zelf, maar ook voor de organisatie als geheel. Werknemers met nieuwe vaardigheden en kennis dragen bij aan innovatie en verbetering van bedrijfsprocessen, wat weer leidt tot hogere prestaties en betere bedrijfsresultaten.

5. Leg burn-outpreventie vast in je beleid

Een goed burn-outbeleid zorgt voor een gestructureerde aanpak en duidelijke richtlijnen voor zowel jou als werkgever als voor je werknemers. Leg hierin informatie vast over de symptomen en oorzaken van burn-out, de verantwoordelijkheden van diverse partijen in het voorkomen en aanpakken van burn-out en de procedures voor het rapporteren en behandelen van burn-out.

Daarnaast kan een burn-outbeleid ook richtlijnen bevatten over het aanbieden van ondersteunende diensten, en interventies voor werknemers die risico lopen op burn-out. Daarbij kun je denken aan coaching, counseling, training en andere vormen van professionele ondersteuning.

Conclusie

Burn-out is een ernstig probleem dat veel werknemers treft. Het is dan ook belangrijk dat je als werkgever je verantwoordelijkheid neemt in het voorkomen en aanpakken van dit probleem. Door burn-out serieus te nemen, signalen vroegtijdig te herkennen en continu te blijven werken aan een veilige en open werkplek, kun je absoluut een verschil maken.